Hiện nay, bệnh không lây nhiễm (BKLN) là vấn đề sức khỏe đang được toàn thế giới quan tâm do có tỷ lệ tử vong cao, chiếm tới 75% các ca tử vong và gánh nặng bệnh tật ngày càng gia tăng. Tuy nhiên, những bệnh này có chung một số yếu tố nguy cơ có thể phòng tránh hiệu quả bằng cách thay đổi hành vi và lối sống ngay từ khi còn nhỏ, đặc biệt ở lứa tuổi thanh thiếu niên.
Bệnh không lây nhiễm là gì?
BKLN là các bệnh không lây từ người này sang người khác, khi đã mắc bệnh thì phải điều trị suốt đời, nhưng có thể phòng tránh hiệu quả bằng thay đổi lối sống. Đặc điểm chung:
- Nguyên nhân phức tạp, do nhiều yếu tố kết hợp.
- Không lây truyền.
- Khởi đầu âm thầm, tiến triển kéo dài.
- Có thể gây rối loạn chức năng hoặc tàn phế.
- Không chữa khỏi hoàn toàn, phải điều trị suốt đời.
5 bệnh không lây nhiễm phổ biến hiện nay
- Bệnh tim mạch: Tăng huyết áp, nhồi máu cơ tim, đột quỵ.
- Ung thư.
- Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) và hen phế quản.
- Đái tháo đường.
- Các bệnh lý sức khỏe tâm thần: Rối loạn lo âu, trầm cảm, rối loạn do nghiện chất, tâm thần phân liệt.
Ảnh hưởng của BKLN
- Đến sức khỏe: Điều trị suốt đời, tỷ lệ biến chứng và tử vong cao, gây liệt, mù lòa, suy thận, hoại tử chi…
- Đến kinh tế: Chi phí điều trị cao gấp 40-50 lần bệnh truyền nhiễm, giảm thu nhập do mất sức lao động.
- Khác: Thừa cân, béo phì, ảnh hưởng thẩm mỹ và tâm lý xã hội.
5 hành vi nguy cơ hàng đầu
- Hút thuốc lá: Chứa hơn 7.000 chất độc hại, trong đó hơn 70 chất gây ung thư, gây hại cả cho người hút và người hít khói thuốc thụ động.
- Uống rượu bia: Nguyên nhân trực tiếp của hơn 30 bệnh và gián tiếp của gần 200 loại bệnh; gây tai nạn, bạo lực…
- Dinh dưỡng không hợp lý: Ăn ít rau quả, nhiều muối, nhiều đường, chất béo, đạm.
- Ít vận động: Tăng 20-30% nguy cơ tử vong, liên quan tới 6-10% các bệnh không lây nhiễm toàn cầu.
- Ô nhiễm không khí: Gây bệnh hô hấp, tim mạch, ung thư; ảnh hưởng cả sức khỏe tâm thần.
Phòng ngừa bệnh không lây nhiễm bắt đầu từ lối sống lành mạnh: dinh dưỡng hợp lý, vận động thường xuyên, không hút thuốc, không uống rượu bia và bảo vệ môi trường. Đó là nền tảng vững chắc cho một cuộc sống khỏe mạnh, lâu dài.
Nguồn: Tài liệu tập huấn Chương trình sức khỏe thanh thiếu niên Việt Nam
